Fotoğraf: Madlyinlovewithlife. Creative Commons.
Bir fotoğraf çektiniz, ama her nedense bunu herkes kullanabilsin istiyorsunuz. Olabilir, ben de çektiğim bazı fotoğrafları Mobil Yazılar'ın Flickr hesabında bu şekilde herkesin kullanımına açıyorum. Fotoğrafı herkes kullanabilsin istiyorsunuz ama, bir yandan da sizin adınız unutulmasın istiyorsunuz. Flickr'da ya da herhangi bir sitede bu fotoğrafın Creative Commons lisanslı olduğunu uygun şekilde belirterek bunu yapabilirsiniz. Elbette, "Alın size beleş foto, ne yaparsanız yapın" şeklinde bir yazı ile de paylaşabilirsiniz fotoğrafınızı, ama CC lisansı bunu bir standarda bağlıyor. Ayrıca CC lisansı ile fotoğrafın hangi şartlarda ücretsiz kullanılabileğini de belirtebiliyorsunuz. Mesela "Ticari işlerde kullanamazsın" ya da "Fotoğrafı kesip biçemezsin" diyebiliyorsunuz. Yabancı ülkelerde şartlara uyulmadığı takdirde yasal haklarınız da olabiliyor, ancak Türkiye'de ne kadar geçerli kabul edileceği şüpheli.
"İnsanlar neden çektikleri fotoğrafları başkalarına ücretsiz verir ki?" sorusu ile ilgili şöyle düşünebilirsiniz: İnsanlar neden Wikipedia makalelerine katkıda bulunuyorsa, o yüzden bu fotoğrafları paylaşıyorlar. Wikipedia nasıl büyük ve ücretsiz bir bilgi arşivi ise, CC lisanslı fotoğraflar da benzer bir fotoğraf arşivi oluşturuyor. Ben blogumda Creative Commons lisanslı fotoğrafları kullanıyorum, bu yüzden ben de birkaç CC lisanslı fotoğraf ile bu büyük arşive katkıda bulunmak istiyorum.
"Ben zaten istediğim fotoğrafı ücretsiz kullanıyordum!" diyorsanız, hatırlatayım: Google Images'den bulduğunuz her fotoğraf ücretsiz değildir ve başınızı belaya sokabilir. Örneğin, profesyonel bir fotoğrafçının ekmek kapısı olan fotoğraflarından birini sırf internete düşmüş diye reklamınızda kullanmaya kalkarsanız, size dava açabilir. İnançlı biriyseniz, başkasının kendi sitesinde kullanmak üzere çektiği fotoğrafları izinsiz kullanmanın "kul hakkına girmek" olduğu hatırlamak yeterli olmalı zaten.
Nelere dikkat etmem gerekiyor?
Özellikle de bloglar ve internet siteleri için CC lisanslı fotoğraflar kolaylık sunuyorlar. Ancak dikkat edilmesi gerekenler var. CC lisanslı demek, "ne yaparsan yap lisanslı" demek değil.
Yukarıda da belirttiğim gibi, fotoğrafı çeken kişi, fotoğrafının ticari olarak kullanılmasını istemeyebilir. Yani "non-commercial" olarak belirtilmiş bir fotoğrafı firmanızın reklamında, broşüründe, sitesinde kullanamazsınız. Bunun sınırlarının nereye kadar gittiği tartışmalı elbette. Kimileri "reklam alan bloglarda da kullanılamaz" görüşünde. Hatta reklam yayınlamayan ama "kariyere katkıda bulunan" blogların bile bu tür fotoğrafları kullanamayacağını iddia edenler var. Bence abartmamak lazım ama, önemli olan fotoğrafçının görüşü elbette.
Fotoğrafçı, fotoğrafının özgün halinin korunmasını istiyor da olabilir. Bunu "No Derivative Works" ya da "No-derivs" şeklinde belirtiyor olabilir. Yani fotoğrafçı, fotoğrafı kesip biçmenizi ya da fotoğraftaki adamı kesip yerine deniz aslanı koymanızı istemiyor demektir. Olduğu gibi kullanacaksınız, ya da başka fotoğraf arayacaksınız.
Bir de, "Share-alike" olarak işaretlenmiş fotoğraflar var. Bunun anlamı, fotoğrafı değiştirip yeni bir eser üretirseniz, o yeni eseri de CC lisansı ile paylaşmanız gerektiğidir.
Fotoğraf: Madlyinlovewithlife. Creative Commons.
Elbette temel bir şart da, fotoğrafın kime ait olduğunun yazılması. Buna "Attribution" deniliyor. Bu konuda kişisel bir görüşümü de eklemek istiyorum. Mümkünse, fotoğrafları blogunuzda ya da başka yerlerde kullanırken, fotoğrafçının adını fotoğrafın hemen altına ekleyin. Fotoğrafı bulduğunuz sitenin linkini de ekleyin. Bazı siteler (ve mobil uygulamalar) bu tür fotoğrafları kullanıp, bundan para kazanıp, eser sahiplerinin isimlerini ya görünmez bir köşeye yazıyorlar, ya da "CC" deyip geçiştiriyorlar. Bu, bazılarının yaptığı, yazının sonuna "Alıntıdır" yazıp bırakma terbiyesizliğinden farklı değil.
"Amma da çok şart-şurt varmış" demiyorsunuz değil mi? Uygun şartlarda fotoğrafları bulmak o kadar da zor değil aslında. Aşağıda anlatıyorum.
Creative Commons lisanslı fotoğrafları nereden bulacağım?
Kullanım amacınıza uygun şartlarda olan CC lisanslı fotoğrafları bulmak için en güzel başlangıç yeri, Creative Commons sitesinin arama bölümü. Şu linke tıklayarak ulaşabilirsiniz: http://search.creativecommons.org/
Ben en çok Flickr'ı kullanıyorum. Siteye girdiğinizde aşağıdaki butonlardan Flickr butonuna tıklayın. Yukarıdaki arama kutusunun altında şöyle bir yazı var: "I want something that I can..." Bunun yanındaki "use for commercial purposes" kutucuğuna tıklarsanız ticari olarak kullanabileceğiniz fotoğrafları; "modify, adapt, or build upon" kutucuğuna tıklarsanız üzerinde değişiklik yapabileceğiniz fotoğrafları bulursunuz.
Bu kadar uğraşa gerek var mı? Sağ tıklayıp kaydediyorum zaten fotoğrafları?
Creative Commons lisansı sayesinde, başkasının fotoğrafını çalmadan, kimsenin hakkına girmeden, büyük bir arşiv içerisinden ücretsiz olarak kullanabileceğiniz fotoğraflar bulabilirsiniz. Bir fotoğrafın internette bulunuyor olması, kimseye onu izinsiz kullanma hakkı vermez. CC lisansı sayesinde ne siz üzülüyorsunuz, ne de fotoğrafı çekenler. Kazan-kazan denir ya hani. Kullanmak istediğiniz fotoğrafı, onu paylaşmak isteyenlerden alıyorsunuz. Onların ismini verip, gerekiyorsa linkini verip kullanıyorsunuz.
Çektiği fotoğrafı bedava dağıtan birine teşekkür etmek gerekmez mi zaten?
İlgili dış bağlantılar:
CC lisanslı fotoğraf arama
Mobil Yazılar'ın Flickr'daki CC fotoğrafları
Creative Commons hakkında Vikipedi sayfası
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder