"Foleo" ya da "Bir ürünü başarılı kılan nedir?"

Birkaç gün önce Apple iPod'u ilk kez duyurduğunda Macintosh forumlarında yapılan yorumları okudum. "Tutmaz", "Saçmalık", "Çok Pahalı", "Bi de oyuncak üretseydi bari" gibi olumsuz cümlelerden oluşuyor çoğu yorum.

Bugün ise PalmInfoCenter'da Foleo hakkındaki bir haberin altına yazılmış yorumları okuyorum. Ne diyorlar dersiniz? "Ben alıcaktım", "İptal etmeleri yanlış oldu", "Foleo tam bana göreydi".

Bugün "iPod" ile "tutmaz" kelimesi yan yana ne kadar saçma görünüyor, öyle değil mi? Peki Foleo'nun piyasaya çıkamamasının sebebi biz miyiz? Engadget, Gizmodo, PIC, diğer topluluklar, ve teknoloji blogcuları mı? Foleo'yu çılgınca eleştiren biri olarak suçluluk duymalı mıyım?

Bence Foleo'nun ölü doğmasında bizim suçumuz 1 ise, Palm'ın suçu 99 eder. Ürünleri başarılı yapan şeyler üzerinde düşünürken birden jeton düştü, başımın üzerinde bir ampül yandı. Sanırım anladım:

Foleo'yu farklı kılacak hiç bir özelliği yok!

Foleo bir PDA ile notebook karışımı. Ama ne PDA'ları özel kılan küçüklüğe sahip, ne laptopları özel kılan güce (ve Windows'a) sahip. İşletim sistemi Windows Mobile kadar bile güçlü değil, en azından ilk bakışta. Beraberinde MP3'leri dinlemek için bir yazılım gelmiyor, YouTube videolarını gösteremiyor, web tarayıcısı ikinci bir pencere açmaya izin vermiyor! Hedef kitlesini düşündüğümüzde, hadi multimedya özellikleri eksik olsun, ama bir PowerPoint dokümanını düzenlemeye bile imkan yoksa, bu cihaz kime hitap ediyor? Bu yazı Mobil Yazılar'dan alınmıştır.

iPhone'a bakalım. En önemli özelliği nedir? Sunduğu mobil internet deneyimi. Bu tek başına büyük bir farklılaşma noktası. Ama iPhone bununla yetinmiyor. Mükemmel bir tasarım, kolay kullanım, multi-touch gibi pazarlama odaklı özellikler, birkaç sensörün akıllıca kullanımı. Bunların bir kısmı "wow faktörleri".

Hemen başka ürüne geçelim. Nintendo Wii, grafikleri rakiplerine göre kötü olmasına rağmen, neden delicesine satıyor? En önemli farklılaşma noktası, elbette ki hareket algılama teknolojisi. Bu başlı başına Wii satın alma nedeni. Diğer noktalar? Rakiplerine göre uygun fiyat, platformun causal gamer'lara yönelik yapısı, önceki oyunları çalıştırabilmesi.

Bir zamanlar Palm'ı rakiplerinden ayıran neydi? Çok iyi tasarlanmış arabirimi. Palm'ın o zamanlar düşündüğü detayları halen pek çok şirket kaçırıyor. "Bu cihaz ile kağıt ajandanızın yerine geçmeyi düşünüyoruz" öyleyse cihazın kullanımı kağıt ajanda kadar kolay olmalı! iPhone gibi, Palm'ın başarısı da birkaç faktörün bir araya gelmesine bağlı. Gömlek cebine sığabilmesi. Uygun fiyatı. Zamanının ötesine geçmeye çalışmayan karakter tanıma sistemi. Cep bilgisayarı değil de, PC yardımcısı olmaya çalışması. Bu yüzden de cihaz kısa veri girişleri, daha çok da veri gösterimi için tasarlanmış.

Peki Foleo'yu farklı kılan nedir? Onda "wow" dedirtecek ne gibi bir özellik var? Instant-on özelliği var, tamam, ama beni kesinlikle heyecanlandırmıyor. Çünkü PDA'm da anında açılıyor. Foleo fazla gelişmiş bir PDA değil mi zaten. Anında açıldığında karşıma Windows çıksaydı belki heyecanlanırdım, çünkü elimin altında Windows'un gücü olacaktı, peki ya şimdi? Müzik bile çalamayan bir sub-PDA! Instant-on özelliğini geçtik. Wow dedirtecek ne var?

Lütfen görebilenler bana söylesin!
Bu cihazın klavyeli ve büyük ekranlı olması ile övünüyorlar, değil mi? Peki benden size bir fikir. Patentini de almadım bakın. Foleo biraz daha küçük boyutlarda olsa. Klavyesi de katlanarak açılan klavye olsa! iGo Ultraslim Stowaway gibi. Tabi hiçbir kullanılabilirlik ve yapılabilirlik araştırması yapmadan söylüyorum bunu. Ya da öyle bir yazılım olsa ki içinde, "vay be" dedirtse. iPhone'un web tarayıcısı var. Aslında Foleo'nun da var, ama hiçbir farklı özelliği olmadığı gibi eksiği bile var. Madem Opera kullanıyorsunuz, Archos'un yaptığı gibi, Widget özelliği koyabilirdiniz. Ya da ne bileyim, blogger'lar için ekstra birşeyler yapabilirdiniz. (Güncelleme: Yandaki cihaz bir IBM ThinkPad 701. Piyasaya Foleo'dan yaklaşık 12 yıl önce çıkmış. Kapağı açılırken klavyesi de genişliyor. Resme tıklayarak videosuna ulaşabilirsiniz.)

Ben aslında Windows'un çoğu insan için fazla karmaşık olduğunu düşünüyorum. "Dedemin bile kullanabileceği bir bilgisayar olsa" dedim pek çok sefer. Sorun çıkarmayacak, kilitlenmeyecek, ısınmayacak, gürültü yapmayacak.... Ya da sıradan bir kullanıcıyı ele alalım. Word dokümanları, Excel tabloları ve PowerPoint sunuları sık sık uğraştığı şeyler. Bol bol PDF okuyor, işi ile ilgili resimleri arşivliyor. Elbette interneti yoğun olarak kullanıyor. Web sayfalarında geziyor, email gönderiyor, anında mesajlaşma programı ile arkadaşlarına bağlanıyor. Bazen YouTube'dan bir konferansa ilişkin görüntüleri izliyor, bazen email ile gelen bir ses kaydını dinliyor. Sıkılınca Flash tabanlı oyunlar oynuyor. Arada müzik de dinliyor.

Daha fazla devam etmeden "average Joe" muzun Foleo ile yaşayacağı sorunu düşünelim. Aa, hemen nasıl bildiniz? Evet, sevgili Joe buraya kadar gelemedi bile! Uçak yolcuğunda elindeki PPT sunusu üzerinde son değişiklikleri yapamadı, kelime işlem programı açtığı word dokümanındaki özel birtakım şeyleri, örneğin "açıklama notlarını" görüntüleyemediği için patronun dokümana eklediği notları okuyamadı, web tarayıcısında birden fazla doküman açamadığı için havaalanında beklerken yaptığı küçük araştırması kaplumbağa hızında ilerlerdi, YouTube zaten çalışmıyordu, ses kaydını ise açacak program yoktu. Evet bunların bir-iki tanesini üçüncü parti programlar olmadan Windows Mobile'da da yapamıyorsunuz. Yapılabiliyor olması gerekirdi. Ama Foleo'nun hedef kitlesi farklı. O bir Smartphone Companion. Yani akıllı telefonumun yetersiz kaldığı noktada onun eksiği kapatması lazım. Neyi kapatıyor?

Ha şimdi şu Smartphone Companion meselesine gelelim. Sözde faklılaşma çabası diye ben buna derim. Az önce gördüğünüz gibi, SC laftan ibaret. Elinizde bir BT klavye varsa, Foleo'dan geriye bir tek büyük ekranı kalıyor. Hem laf olmasa da, ne demek bu Allah aşkına? PIC'de bir yorumcunun belirttiği gibi, zaten küçük olan bir pazarın daha da küçük olan bir parçasına mı hitap ediyor bu cihaz? Gerçek bir SC nasıl olurdu derseniz, hemen size i-Mate ile ilgili bir söylentiden bahsedeyim. Söylentiye göre i-Mate, mobil cihazınıza bağlayabileceğiniz, ekran, klavye ve pilden ibaret olan bir "kabuk" geliştiriyor. Kendi işletim sistemi yok, bağladığınız cihazı kullanıyor. Kendi işlemcisi, SD kart yuvası, grafik işlemcisi ya da diğer bileşenleri yok. Bana asıl SC böyle olur gibi geliyor, ne dersiniz? Bu yazı Mobil Yazılar'dan alınmıştır.

Şimdi bütün bu olumsuzlukları bir kenara bırakalım. Çünkü bütün sorunlarına rağmen yine de bir şansı vardı Foleo'nun, aslına bakarsanız Foleo iptal edilmeden önce bir Foleo II'nin bazı aile bireylerim için uygun olabileceğini bile düşünmüştüm. Dedim ya, Windows kimi kullanıcılar için fazla karmaşık.

Ama Palm'ın yaptığı büyük bir hata daha var. "Hawkins'in gizli projesi" diye şişirile şişirile öyle büyük bir balon oluştu ki, kimse ortaya çıkan şeyin güzel yanlarını göremedi. Halbuki bu kadar merak uyandırmadan çıkarsalardı bu ürünü, o kadar da olumsuz tepkiler almazdı diye düşünüyorum. Artık Palm herhangi bir söylenti çıkarmasa çok daha iyi olacak, çünkü kendilerine hiç güvenim kalmadı.

iPhone'un da saçmasapan bir sürü eksiği var, ama çok iyi olduğu noktaları da var. iPhone'un da bir sürü bekleyeni vardı. Ama o iyi yanları ile, benim gibiler hariç, pek çok insanı büyülemeyi başardı, öyle ki kötü yanları görünmez oldu. Palm cephesinde ise Foleo görünmez oldu.